Ogólne

[Gazeta Wyborcza, 4.11.2013; Polskie Noble 2013 przyznane!

Laureatem Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w 2013 roku w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich został prof. Marek Żukowski z Wydziału Matematyki, Fizyki i Informatyki Uniwersytetu Gdańskiego. Nagrodzono go za badania wielofotonowych stanów splątanych, które doprowadziły do sformułowania przyczynowości informacyjnej jako zasady fizyki.

Obszarem zainteresowań prof. Żukowskiego jest głównie interferometria kwantowa. Na tym polu nawiązał on współpracę z prof. Antonem Zeilingerem z Uniwersytetu Wiedeńskiego. Wspólnie zajmowali się rozwijaniem teorii informacji kwantowej. Skupili się na zjawisku kwantowej teleportacji i jej wykorzystaniu w przyszłych komputerach kwantowych i kryptografii. Pierwszą wspólną pracę naukową opublikowali w roku 1991. 

Nagrodę Fundacji Nauki Polskiej profesor otrzymał za sformułowanie nowej zasady fizycznej, tzw. informacyjnej przyczynowości. Jej postawą jest twierdzenie, że wiadomość nie może uzyskać dostępu do wyrażonej w bitach informacji większej niż ta, którą sama zawiera. Dzięki temu możliwe stało się ścisłe określenie, jaką wartość mają korekcję układów kwantowych. Dlatego mechanizmy fizyki kwantowej będzie można wykorzystać praktycznie, np. do szyfrowania przesyłanych danych. 

Żukowski współpracował także z Haraldem Weinfurterem z Monachium, Jian-Wei Panem z Heidelbergu oraz Mohamedem Bourennane ze Sztokholmu. 

Profesor Żukowski urodził się w 1952 r. w Gdyni. Jest absolwentem Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Gdańskiego. Pracę doktorską obronił w roku 1983 r., w 1995 r. uzyskał habilitację (na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu), a 2003 r. otrzymał tytuł profesora. Od 1976 r. pracuje na Uniwersytecie Gdańskim. W latach 1996-2005 był kierownikiem Zakładu Optyki Kwantowej w Instytucie Fizyki Teoretycznej i Astrofizyki UG, od 2005 r. jest dyrektorem tego Instytutu.

Prof. Żukowski jest autorem około 140 prac opublikowanych w najlepszych czasopismach naukowych, w tym kilku w "Nature". Czterokrotnie otrzymał indywidualną nagrodę Ministra Edukacji Narodowej (1983, 1994, 2000, 2007) oraz trzykrotnie nagrodę Rektora Uniwersytetu Gdańskiego (1993, 1998, 2005). Laureat stypendium Fundacji Batorego (1988) oraz subsydium profesorskiego "Mistrz" FNP (2003).