prof. dr hab. Marek Grinberg
Profesor Marek Grinberg urodził się 27 kwietnia 1952 roku w Toruniu, gdzie uczył się, studiował i pracował przez wiele lat. Swoją przygodę z fizyką rozpoczął poprzez studia magisterskie na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu w Instytucie Fizyki, ukończone w 1976 roku. W tym samym roku rozpoczął pracę jako asystent w Płockiej filii Politechniki Warszawskiej, gdzie spędził osiem lat. Nie zerwał jednak więzi z Instytutem Fizyki w Toruniu i powrócił do niego w 1984 roku by kontynuować pracę naukową, najpierw jako asystent, a następnie, po obronie doktoratu w 1986, roku jako adiunkt do roku 1998. W tym czasie wyjechał na kilkumiesięczne staże do: Laboratory of Physics and Chemistry of Luminescent Materials, University Lyon we Francji, Department of Physics and Applied Physics, University of Strathclyde, Glasgow w Szkocji oraz The Royal Society Dipartimento Di Energetica, Universita Degli Studi Di Roma, La Sapienza we Włoszech, podczas których zajmował się interpretacją wyników badań spektroskopowych materiałów laserowych i luminescencyjnych. To między innymi spowodowało zmianę zainteresowań badawczych z fizyki półprzewodników na badania dielektryków domieszkowanych jonami lantanowców oraz metali przejściowych, czego wynikiem między innymi była rozprawa habilitacyjna pt: Procesy promieniste i bezpromieniste w wybranych metalach przejściowych w matrycy krystalicznej, obroniona w 1995 roku.
W 1997 roku profesor Marek Grinberg rozpoczął pracę w Instytucie Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Gdańskiego, gdzie w pierwszym okresie swojej działalności naukowej realizował projekt dotyczący badań spektroskopowych materiałów domieszkowanych jonami Cr3+ w wysokich ciśnieniach hydrostatycznych. To właśnie spektroskopia wysokociśnieniowa stała się w kolejnych latach jego znakiem rozpoznawalnym w dziedzinie spektroskopii ciała stałego na całym świecie.
Technika ta była i nadal jest rozwijana w Zakładzie Spektroskopii Fazy Skondensowanej, stworzonym i kierowanym przez prof. Marka Grinberga w latach 1999-2020. W zakładzie tym kierował pracami doświadczalnymi, jednak wciąż pozostawał fizykiem teoretykiem.
Profesor Marek Grinberg był uznanym autorytetem w dziedzinie spektroskopii ciała stałego, co pozwalało mu na nawiązywanie współpracy naukowej z wieloma ośrodkami naukowym w Polsce i na świecie. Efektem tej współpracy jest 240 publikacji w dziedzinie fizyki, chemii i inżynierii materiałowej. W pracach tych można odnaleźć wspólne badania z ponad trzystoma naukowcami z całego świata.
Do najważniejszych osiągnięć naukowych należy zaliczyć:
- Opracowanie modelu procesów bezpromienistej relaksacji energii wzbudzenia w centrach luminescencji w matrycach stałych
- Opracowanie modelu bezpromennistej relaksacji energii wzbudzenia na powierzchni próbki i detekcji procesu metodą pomiaru sygnału fotoakustycznego
- Opracowanie modelu struktury energetycznej oraz procesów promienistych i bezpromienistych w jonach 3d3 w matrycach stałych
- Opracowanie modelu ekscytronu pułapkowanego na domieszce
- Zainicjowanie badań nad kompensacją ładunku jonów ziem rzadkich zastępujących aliowalencyjne jony sieci
W swojej ponad czterdziestoletniej karierze naukowej kierował 37 projektami naukowymi, wypromował pięć doktoratów, a wyniki badań prezentował na ponad 230 konferencjach, z czego ponad 50 razy były to wykłady zaproszone.
Profesor Marek Grinberg był pomysłodawcą, a następnie głównym organizatorem międzynarodowej konferencji „The International Workshop on Advanced Spectroscopy and Optical Materials”, która obecnie odbywa się cyklicznie co trzy lata i jest szeroko rozpoznawalną konferencją w dziedzinie spektroskopii ciała stałego, chętnie uczęszczaną przez naukowców z całego świata.
Pracując na Uniwersytecie Gdańskim profesor Marek Grinberg uczestniczył w działalności organizacyjnej między innymi jako:
- Dyrektor Instytutu Fizyki Doświadczalnej, Uniwersytet Gdański (1998-2002)
- Kierownik Zakładu Spektroskopii Fazy Skondensowanej IFD UG (1999, 2001-2020)
- Członek Komitetu Fizyki PAN (2002-2006)
- Członek Polskiego Towarzystwa Fizycznego (w latach 2005-2007 Prezes Zarządu Oddziału Gdańskiego PTF)
- Członek Komitetu Fizyki, Polskiej Akademii Nauki (w latach 2007-2010 przewodniczący)
- Członek Polskiego Towarzystwa Wzrostu Kryształów
- Członek Optical Society of America
Mimo, że działalność naukowa pochłaniała go bez reszty udawało mu się znajdować czas na inne aktywności takie jak żeglarstwo, jazda na rolkach czy treningi aikido.
Jako nauczyciel akademicki i naukowiec swą pasją inspirował studentów, współpracowników oraz wszystkich, którzy mieli z profesorem styczność. Ceniony przede wszystkim za pracowitość i rzetelność, ale także za otwartość i poczucie humoru.
Pomimo ciężkiej choroby nigdy się nie poddał i do ostatniego momentu oddany był nauce, która była nie tyle jego pracą, co pasją i miłością. Jeszcze w listopadzie 2019 roku uczestniczył w konferencji Phosphor Safari w Xiamen w Chinach, gdzie wygłaszał wykład dotyczący mechanizmów kompensacji ładunków jonów lantanowców w matrycach dielektrycznych. Niestety sytuacja związana z pandemią spowodowała, że od marca 2020 roku profesor Grinberg musiał pozostać w domu, co dla człowieka otwartego i zawsze będącego blisko ludzi było sytuacją bardzo trudną. Jednak nawet to nie powstrzymało go od dalszej pracy i w okresie od marca do czerwca z wielkim zaangażowaniem uczestniczył w pracach naukowych prowadzonych w jego Zakładzie.
Profesor Marek Grinberg zmarł 27 czerwca 2020 roku.